Nie tak dawno pojawiła się informacja o propozycji podniesienia tzw. “progu kradzieży” o 300 zł, czyli z obecnego poziomu 500 zł do 800 zł. Nieoficjalnym powodem zmiany ma być inflacja. Choć wiadomo, że w obecnej sytuacji gospodarczej, może dojść do skokowego wzrostu przestępczości. W rezultacie może to doprowadzić do większej liczby postępowań karnych, bo przy tak szybkim wzroście cen próg 500 zł relatywnie się kurczy.
Poniżej dokonałem krótkiej analizy „aktualizacji progu”, począwszy od 1998 r., kiedy wynosił on jeszcze 250 zł. Analizę zaokrągliłem do pełnego roku, choć w niektórych przypadkach zmiany w przepisach miały miejsce w czwartym kwartale poprzedzającym analizowany rok.
Dyskusja o zmianie progu zawsze oburza środowisko handlowe, a także menedżerów od zapobiegania stratom. Ta analiza pokazuje, jak w rzeczywistości jest to poważny problem i kogo może dotyczyć.
Po kolei
Rok 1998 – próg stanowiący o tym czy kradzież (art.119 k.w.) jest wykroczeniem, czy przestępstwem wynosił 250 zł. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w tym okresie wynosiło 500 zł. Udział progu w stosunku do płacy minimalnej wyniósł 50%.
Rok 2013 – ostatni rok progu 250 zł przed nowelizacją kodeksu wykroczeń. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w tym okresie wynosiło 1181,38 zł netto. Udział progu w stosunku do płacy minimalnej wyniósł 21%. W stosunku do wynagrodzenia brutto 16%.
Rok 2014 – następuje zmiana progu na 1/4 płacy minimalnej. Minimalne wynagrodzenie miesięczne w tym okresie wynosiło 1680 zł. Wartość progu 420 zł, udział w stosunku do wynagrodzenia 25%. W kolejnych latach wartość progu wzrosła odpowiednio do: 437,50 zł (2015 r.), 462,50 zł (2016 r.), 500 zł (2017 r.), osiągając najwyższy poziom 525 zł (2018 r.), przy zachowaniu proporcji 1/4.
Rok 2019 – powrót do stałego progu, który został ustalony na poziomie 500 zł.
Minimalne wynagrodzenie miesięczne w tym okresie wynosiło 2250 zł. Udział progu w stosunku do płacy minimalnej wyniósł 22%.
W kolejnych latach to: 2600 zł = 19% (2020 r.), 2800 zł = 18% (2021 r.) – udział spada.
Rok 2022 – w stosunku do obowiązującej minimalnej krajowej 3010 zł, udział progu 500 zł wynosi już 17%.
Rok 2023 – ?
W przyszłym roku nastąpią dwie podwyżki płacy minimalnej.
Najniższa zaproponowana pensja od stycznia to 3383 zł 3490 zł, a od lipca 3450 zł 3600 zł.
W tej sytuacji relacja progu 500 zł do 3450 zł wynosiłaby 14% i byłaby na historycznie najniższym poziomie.
- 02 grudnia 2022 r. Prezydent podpisał nowelizację ustawy Kodeksu Karnego, która podnosi próg między wykroczeniem, a przestępstwem. W tej sytuacji relacja progu 800 zł do płacy minimalnej H2 w wysokości 3600 zł wynosi 22% i jest równa poziomowi z 2019 r. W pierwszej połowie roku, kiedy nowy przepis zacznie obowiązywać będzie to 23%.
Stwarza to ryzyko, że organy ścigania będą przeciążone od “drobnych” spraw. Zmiana progu na 800 zł przywraca pewną “równowagę”. Udział proponowanego progu wzrasta do 23% 22% i zrównuje się z proporcją z 2019 r., kiedy zniesiono automatyczną waloryzację. jest bliższy temu z okresu 2014-2018, kiedy był na poziomie 1/4 płacy minimalnej. Branża detaliczna już doświadczyła tej proporcji, ale zmienia się świadomość postrzegania pewnych wartości. Może to być niepokojące i stwarza obraz poluzowania, który daje sprawcom kradzieży większy bufor. Czas pokaże, czy propozycja wejdzie w życie i jakie będą tego konsekwencje.
„Każdy kij ma dwa końce„
Wizualizacja analizy.
edit: artykuł został zaktualizowany dnia 10.12.2022 r., dotyczy zmiany wartości płacy minimalnej oraz wprowadzenia nowego progu.