Jak utrzymuje się presja przestępstw kradzieży sklepowych na tle spadku przestępczości przeciwko mieniu ogółem? O to zostałem zapytany przy okazji ostatniej analizy przygotowanej w raporcie: Przestępstwa przeciwko mieniu 2019–2024.
To bardzo trafne pytanie, bo w ostatnim czasie w statystykach policyjnych pojawia się sporo optymizmu. Przeczytasz o tym tutaj: Kradzieże sklepowe: dane styczeń – sierpień. Ale czy jest on uzasadniony?
Osobiście studzę emocje i przestrzegam przed nadmiernym optymizmem.
W tym artykule postaram się odpowiedzieć na to pytanie, a przynajmniej przybliżyć, czy liczba przestępstw kradzieży sklepowych spadła proporcjonalnie wraz z ogólnym spadkiem przestępczości przeciwko mieniu.
Już na początku przytoczyłem raport „Przestępstwa przeciwko mieniu 2019–2024. Wzrosty, spadki i stabilizacja”. Teraz te dane zestawiam z innym moim raportem: Statystyka kradzieży sklepowej cz. 1 – przestępstwa i wykroczenia w liczbach, żeby sprawdzić, jak te liczby korelują ze sobą w trendzie. Co z tego wynikło?
Spadek przestępstw przeciwko mieniu nie oznacza pełnej poprawy dla handlu
Dane dotyczące przestępstw przeciwko mieniu (2019–2024) pokazują wyraźny trend spadkowy. Po wzrostach w latach 2021–2022 (do 429,9 tys.) w 2024 roku liczba ta spadła do 370,3 tys., czyli wróciła do poziomu sprzed pandemii.
Na pierwszy rzut oka wygląda to na poprawę i stabilizację sytuacji. Jednak po zestawieniu z danymi o kradzieżach sklepowych widać, że presja na handel detaliczny wcale nie zmalała, a bynajmniej nie tak wyraźnie.
Ważne: Prezentowane dane należy traktować jako porównanie orientacyjne (trendowe), a nie pełną korelację statystyczną.
- Dane dotyczące przestępstw przeciwko mieniu (2019–2024) obejmują cały Rozdział XXXV Kodeksu karnego, a więc m.in. kradzież, kradzież z włamaniem, rozbój, wymuszenia rozbójnicze, przywłaszczenie, oszustwa, oszustwa komputerowe, zniszczenie lub uszkodzenie cudzej rzeczy oraz paserstwo.
- Dane o kradzieżach sklepowych bazują na informacjach udostępnianych medialnie przez Policję i dotyczą konkretnego podzbioru przestępstw – czynu z art. 278 §1 k.k. (kradzież) w kategorii sklepowa.
Kradzieże sklepowe: wyraźny wzrost po pandemii i tylko częściowe wyhamowanie
Po pandemicznym 2020 roku liczba przestępstw kradzieży sklepowych zaczęła rosnąć. W 2021 roku odnotowano 25 tys. przypadków, w 2022 już 32,8 tys., a w 2023 roku aż 40 tys. – to najwyższy wynik w analizowanym okresie. Dopiero 2024 rok przyniósł spadek do 30,1 tys., co jednak wciąż oznacza blisko 50% więcej niż w pandemicznym roku.
Innymi słowy, mimo spadku przestępczości przeciwko mieniu ogółem do poziomu z 2020 roku, przestępstwa kradzieży sklepowej utrzymują się nadal na wysokim poziomie, zbliżonym do wartości z 2022 roku.
Udział przestępstw kradzieży sklepowych w strukturze przestępstw przeciwko mieniu rośnie
W 2019 roku liczba przestępstw kradzieży sklepowych stanowiła 4,6% w odniesieniu do liczby przestępstw przeciwko mieniu. W kolejnych latach ich udział systematycznie rósł, odpowiednio:
- 2020 – 5,4%
- 2021 – 6,0%
- 2022 – 7,6%
- 2023 – 9,8%
Nawet po spadku w 2024 roku (do 8,1%) widać, że udział tych przestępstw niemal się podwoił w porównaniu do początku analizowanego okresu. Dla handlu oznacza to jedno – zjawisko nie znika, wręcz rośnie, a presja kradzieży pozostaje wyraźna.
Dlaczego presja się utrzymuje?
Na utrzymujący się wysoki poziom przestępstw kradzieży sklepowych wpływa kilka czynników:
- Ekonomiczny: Mimo że wskaźniki inflacji wyraźnie spadł względem 2022 roku, to realne koszty życia nadal są wysokie, a niektóre grupy społeczne wciąż odczuwają z tego powodu presję. Istotnym problemem są kradzieże w celach zarobkowych, które determinują skalę przestępczości.
- Rosnąca śmiałość sprawców: Wielu złodziei działa z poczuciem niskiego ryzyka oraz w recydywie, zwłaszcza w dużych obiektach, gdzie łatwiej ukryć swoje zamiary. Stanowią problem i wyzwanie dla sieci handlowych, ponieważ zaplanowane i powtarzające się kradzieże generują znacznie większe straty niż spontaniczne, drobne kradzieże.
- Niedostateczna liczba interwencji: Pomimo rozwoju systemów monitoringu, skuteczność działań prewencyjnych bywa ograniczona przez mniejszą ilość personelu oraz natłok obowiązków związanych z obsługą klientów i towarów. To stwarza luki, które złodzieje skrupulatnie wykorzystują.
Te czynniki razem sprawiają, że kradzież sklepowa pozostaje zjawiskiem trudnym do zwalczenia.
Zmiana prawna
Trzeba pamiętać, że w październiku 2023 roku, zmianie uległ próg wartości między wykroczeniem a przestępstwem. Wcześniej wynosił on 500 zł, a po zmianie został podniesiony do 800 zł. Tłem tej decyzji była rosnąca liczba przestępstw popełnianych w skutek pandemii i rekordowo rosnącej inflacji.
W praktyce podwyższenie progu miało ograniczyć statystykę przestępstw kradzieży i poniekąd tak się stało. Jednak jak pokazują analizowane dane, nie przełożyło się to aż tak znacząco na zmniejszenie skali zjawiska w handlu.
Wnioski dla branży
Zestawienie danych z lat 2019–2024 pokazuje, że spadek przestępczości przeciwko mieniu nie oznacza automatycznie poprawy bezpieczeństwa w handlu. Presja na sklepy utrzymuje się, a udział przestępstw kradzieży sklepowych w strukturze przestępstw przeciwko mieniu niemal się podwoił.
Z perspektywy zarządzania bezpieczeństwem w handlu oznacza to potrzebę:
- dalszego wzmacniania działań prewencyjnych na poziomie sklepów,
- rozwijania systemów analitycznych integrujących m.in. dane z monitoringu i kas,
- zwiększenie roli elektronicznych systemów zabezpieczeń,
- aktualizacji procedur współpracy między ochroną i personelem,
- oraz inwestycji w szkolenia, które pozwalają personelowi szybciej zidentyfikować wzorce kradzieży.
Jeśli interesuje Cię szerszy zakres statystyk w oparciu o źródła policyjne, odwiedź sekcję RAPORT.
Blog Bezpiecznyhandel.pl to największy zbiór informacji i danych o kradzieżach sklepowych w Polsce.
Autor bloga o bezpieczeństwie w handlu.
Tworzę treści z pasji i doświadczenia.
Wszelkie prawa zastrzeżone.